Kees van Oostenrijk: 10 Doorbraakpunten voor duurzaamheid

BEM-circle december 2020

De 'Duurzame Troonrede', dit jaar uitgesproken door Prof. Jan Jonker, hoogleraar Duurzaam Ondernemen, is een interessant initiatief. Zeker als het gaat om duurzaamheid, is het de taak van wetenschappers om met analyses en studies studenten, overheid en bedrijfsleven te helpen zich in de goede richting te ontwikkelen. Zij kunnen aanjagers zijn van gewenste, nieuwe ontwikkelingen en een inspiratiebron zijn voor ombuigingen. In een pragmatische reflectie op de 'Duurzame Troonrede' presenteert Kees van Oostenrijk '10 Doorbraakpunten voor duurzaamheid'.

Inspireren, dat doet Jonker zeker. Maar hoe concreet kun je zijn punten maken? De vraag is of de duurzame burger en ondernemer-producent daar veel mee kan en moet. Nog meer vragen: product- en materiaalpaspoorten en zijn 7 breekpunten kunnen inderdaad toegevoegde waarde hebben en duurzaamheid vergemakkelijken, maar hoe organiseer je dit soort grootschalige structuren voor jarenlange monitoring? Hoe maak je dat soort structuren en processen in de maatschappij tot een tweede, duurzame natuur? Hoe maak je ze operationeel effectief, hanteerbaar en betrouwbaar. Daar zijn we ondanks onze hoogontwikkelde maatschappij nog steeds niet zo goed in, toch?

Mijn 10 doorbraakpunten in duurzaamheid zijn:

1. Vertrouwen in bedrijven. Ik roep iedereen op om veel meer vertrouwen en aandacht te hebben voor de duurzame prestaties en oriëntatie van individuele ondernemingen. Zeker in rubber en kunststoffen, waarin nagenoeg iedere producerende onderneming zeer actief op zoek is naar vergroening, recycling en verduurzaming in de breedste zin van het woord;
2. Omdenken als toverwoord. "Rethink" verspreidt zich sneller dan vermoed: Reuse, Recycle, Reduce, Redesign, Renew. Echt, gaat sneller dan we denken en voelen! Achter de schermen gebeurt heel veel. Het vliegwiel draait!;
3. Samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven. Raadpleeg als overheid veel meer en intensiever het bedrijfsleven en bedrijfsorganisaties voor de uitvoerbaarheid van wet- en regelgeving op gebied van milieu en duurzaamheid. Luister en huiver, maar doe het samen! Zet een gezamenlijke stip op de horizon en probeer obstakels samen te omzeilen of te elimineren;
4. Fabels kordaat verwijzen naar het land der fabelen. Corrigeer duurzaamheidsonzin en "Fake News" van activisten in overleg met bedrijfsleven supersnel. Geen "struisvogelpolitiek". Wees kritisch als beginpunt voor een gesprek, maar zaai geen verwarring!;
5. Handhaaf zodat wat goed is loont. Ga echt handhaven; maak samen met bedrijfsleven concrete doelstellingen voor de lange termijn;
6. Introduceer en certificeer een aantal pragmatische monitoring-instrumenten om besparing in CO2, energie, (fossiele) grondstoffen, kosten, ecotoxicologische impact te meten van recycling- en hergebruiksstromen. LCA's kunnen de basisinfo geven, maar zijn voor de wetenschap, en geen KPI-monitor voor het duurzame ondernemerschap!;
7. Producentenverantwoordelijkheid voor End-of-Life-producten in collectieve producentensystemen hebben hun nut bewezen, zeker in verbinding met de AVV-regeling (Algemeen Verbindend Verklaring). Verleg de focus van inzameldoel-stellingen naar circulaire prestaties in recycling/hergebruik: Besparing in CO2, energie, (fossiele) grondstoffen, etc.;
8. De instrumenten "Statiegeld" en "afvalbeheersbijdrage" hebben hun waarde bewezen! Zo snel mogelijk breed uitrollen van glas naar alle kunststof flessen, blikjes, etc. Een belangrijke maatschappelijke taak voor de levensmiddelensector en een zegen voor gedragsbeïnvloeding van de mensheid;
9. Zorg dat de zwijgende meerderheid het begrijpt en uitvoert, en dat de activistische minderheid en media een constructieve aanjaagfunctie hebben. Duurzaamheid doen we samen!;
10. Deze 9 doorbraken gelden voor onze energietransitie, die van klimaat, en onze evolutie van de recycling-economie, waarin we jaarlijks teruggeven aan onze aardbol, wat we in dat jaar hebben genomen of gebruikt (even opzoeken in de duurzaamheidsencyclopedie, is de moeite waard.

Kortom: We moeten van breekpunten naar doorbraken, van revolutie naar evolutie, van frustatie naar bewustwording, vanik naar wij/ons, van onzinnige complexiteit naar transparantie, van zorg naar aandacht, van onzin naar zin, van bijzakennaar hoofdzaken; Keulen en Aken zijn niet op één dag gebouwd en de wereld wordt ook niet op één dag verbouwd, duurteen paar dagen en generaties langer. Maar het is wel aan het gebeuren! We make it echt happen! Succes! Dank voor uw bijdrage! Het is en wordt een hele mooie ontdekkingsreis!