Infill in kunstgras

Rubbergranulaat in kunstgras is veilig voor mens en milieu

De resultaten van onafhankelijke onderzoeken bevestigen dat rubbergranulaat van gerecyclede voertuigbanden veilig en verantwoord is om op te sporten. Ook zijn er bij correcte aanleg, goede beheersmaatregelen en 'good housekeeping' geen risico's voor het milieu. Het recyclen en opnieuw gebruiken van banden als rubber instrooimateriaal in kunstgrasvelden levert milieubesparingen op en blijkt een goed alternatief voor schaarse grondstoffen.

Juli 2021: RecyBEM verwelkomt Europese norm in navolging van de BEM/CPRG-norm

Europese Commissie volgt Nederland met nieuwe norm rubbergranulaat. Voor RecyBEM-gecertificeerde recyclers verandert er niks. Ten behoeve van toepassingen met frequente contactmogelijkheden met personen stelt RecyBEM namelijk al sinds maart 2017 aanvullende eisen aan de productie van infill. De BEM-norm, ook wel de CPRG-norm (Concentratie PAKs in RubberGranulaat) heeft de branche zichzelf destijds al opgelegd en daarmee voldoet SBR-infill aan het RIVM-advies door maximalisatie van de concentratie van de som PAK 8 (EU-lijst, verordening 1272/2013) tot 20 mg/kg. Lees hier het artikel in Fieldmanager.

Mei 2021: HET ECHA-ADVIES RUBBERINFILL: "GEBASEERD OP ACHTERHAALDE AANNAMES"

Het Europese milieubureau ECHA heeft een advies uitgebracht dat ertoe kan leiden dat de toepassing van rubber infill op kunstgrasvelden in de EU beperkt of onmogelijk wordt. De basis onder het advies is dat volgens ECHA per veld jaarlijks zo'n 500 kg granulaat buiten de lijnen zou verspreiden. Dat is een flinke misrekening, op basis van onjuiste aannames, zeggen experts Alex van Gelderen en Anja Verschoor. In 2021 schreven zij een paper ´Bestemming of lot van gerecycled bandengranulaat voor kunstgras' waarin zij hun bewering onderbouwen. Klik hier voor het originele artikel. Download hier de vertaling in het Nederlands.

RecyBEM heeft in mei 2021 Staassecreatris Van Veldenhoven op de hoogte gebracht van de laatste onderzoeken. Klik hier voor de brief.

RIVM onderzoek 2019: Geen extra chemische stoffen uit rubbergranulaat bij hitte

Het RIVM heeft een indicatieve studie gedaan naar rubbergranulaat bij hitte. Deze indicatieve studie is uitgevoerd in opdracht van de GGD. Ouders van jonge sporters vroegen zich af of de conclusies van de RIVM studie uit 2016 nog gelden nu het opgewarmde rubbergranulaat warmer was (tot 70 graden Celsius) dan de temperatuur die toen was aangehouden (60 graden Celsius). Op 5 juni 2019 zijn de resultaten gepubliceerd. De conclusie: Er is geen risico voor de gezondheid! RIVM:Ook bij zeer hoge temperaturen komen nauwelijks chemische stoffen vrij uit een kunstgrasveld met rubbergranulaat. De concentraties van de aangetroffen stoffen (vluchtige organische stoffen, aldehyden en PAKs) zijn zo laag dat ze naar verwachting geen gezondheidsrisico's veroorzaken. Dat blijkt uit een indicatieve studie van het RIVM waarvoor op een uitzonderlijke warme dag (37 graden Celsius) metingen zijn gedaan op een kunstgrasveld. De temperatuur van rubbergranulaat liep hierbij op tot 70 graden Celsius. Download hier het rapport.

RIVM onderzoek 2016: Sporten op SBR is veilig en verantwoord

Uit nieuw onderzoek van het RIVM blijkt dat het risico voor de gezondheid van sporten op kunstgrasvelden die zijn ingestrooid met rubbergranulaat, praktisch verwaarloosbaar is. Dat betekent dat het veilig en verantwoord is om op deze velden te sporten. Aanleiding voor het onderzoek is de maatschappelijke bezorgdheid die ontstond na de televisieuitzending van Zembla 'Gevaarlijk spel' in oktober 2016. Het RIVM hoopt met de resultaten bij te dragen aan de beantwoording van de vragen van ministeries, gemeenten, sportclubs en ouders. Om te kunnen beoordelen in hoeverre sporten op granulaat een risico voor de gezondheid vormt, is het belangrijk om eerst te bepalen welke schadelijke stoffen in het granulaat zitten en in welke mate ze eruit kunnen vrijkomen. Vervolgens moet worden gekeken op welke manieren sporters in contact komen met deze stoffen en of dat gevolgen voor de gezondheid heeft. In rubbergranulaat zitten heel veel verschillende stoffen, zoals polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's), metalen, weekmakers (ftalaten) en bisfenol A (BPA). De stoffen blijken in zeer lage hoeveelheden uit de korrels vrij te komen. Dat komt doordat de stoffen min of meer in het granulaat zijn 'opgesloten'. Hierdoor is het schadelijke effect op de gezondheid praktisch verwaarloosbaar. Download hier het rapport.

"Conclusie van het RIVM is verantwoord"

Emeritus hoogleraar en toxicoloog Gerard Mulder, erelid van de Gezondheidsraad, heeft het RIVM-rapport bestudeerd en bevestigt dit: “Het rapport beschrijft in detail de manier waarop het RIVM heel zorgvuldig tot zijn conclusie komt dat het gebruik van de velden veilig is. Inderdaad blijkt uit de verzamelde gegevens dat de te verwachten blootstelling van gebruikers van de velden aan een groot aantal stoffen in het rubbergranulaat zo laag is dat er geen reden tot zorg is. Ik deel die mening: de manier waarop naar de risico’s is gekeken op grond van kennis over de toxiciteit van de verschillende stoffen is geheel verantwoord. De conclusie dat de risico’s verwaarloosbaar zijn wordt transparant onderbouwd. Het RIVM concludeert de het “veilig’ is. Dat is in het normale spraakgebruik de terechte conclusie. Dat een toxicoloog er altijd kanttekeningen bij kan maken is onvermijdelijk want er valt altijd wel een aanvullende vraag te stellen: toxicologie is geen wiskunde!”

Geen gezondheidsrisico's aan het spelen op kunstgrasvelden

Sporten op kunstgrasvoetbalvelden die zijn ingestrooid met rubbergranulaat van gerecyclede voertuigbanden brengt geen gezondheidsrisico's met zich mee. Een eerste onderzoek door Intron wees dat in 2007 uit. In opdracht van Vereniging Band en Milieu, Vereniging VACO en leveranciers en producenten van kunstgrasvelden, KNVB en NOC*NSF werden verschillende stoffen en de milieuaspecten onderzocht. Zowel bij opdrachtgevers als bij sporters was er onduidelijkheid over de mogelijke gezondheid- en milieurisico's. Het eerste onderzoek maakte al duidelijk dat er geen gezondheidsrisico verbonden zijn aan het spelen op kunstgrasvelden. In 2016 en 2017 zijn deze uitkomsten opnieuw bevestigd. In 2016 concludeerde het RIVM dat er veilig en verantwoord gesport kan worden op kunstgrasvelden met rubberkorrels van gemalen voertuigbanden. In 2017 concludeerde ook ECHA dat er geen reden voor bezorgdheid is: De kans op het krijgen van kanker na levenslange blootstelling aan rubbergranulaat werd zeer gering geacht, gezien de concentraties PAK’s, gemeten op de Europese sportvelden waar monsters genomen waren. Deze concentraties bleken ruim onder de toepasselijke wettelijke grenswaarden te liggen. De bezorgdheid over de aanwezigheid van zware metalen werd verwaarloosbaar geacht, aangezien de niveaus ruim onder de actuele, toegestane grenswaarden voor speelgoed in de EU liggen. Er waren ook geen problemen in verband met de concentratieniveaus van ftalaten, benzothiazol en methylisobutylketon, omdat ook deze waarden onder de niveaus lagen die tot gezondheidsproblemen zouden kunnen leiden. Download hier het rapport en de bijlagen.

In 2017 bevestigde ook het Washington State Department of Helath (WSDH) dat het spelen om kunstgrasveld met SBR van voertuigbanden geen kanker veroorzaakt.  WSDH: "Er zijn juist minder kankergevallen onder 'kunstgras-voetballers' dan verwacht zou mogen worden op basis van de incidentie van kanker onder inwoners van Washington uit dezelfde leeftijdscategorie. Derhalve beveelt het Washington State Department of Health aan dat mensen die van voetbal genieten vooral blijven spelen, ongeacht het type van het veld oppervlak." Download hier het rapport.

RIVM 2018: Geen sprake van acute milieurisico's

Om meer zekerheid te krijgen over de uitloging van zink op de lange termijn werd in opdracht van Vereniging Band en Milieu en Vereniging VACO een vervolgonderzoek uitgevoerd naar de feitelijke milieurisico's. Dit praktische veldonderzoek naar de gevolgen van uitloging van zink na verwering van het gebruikte materiaal is in maart 2008 afgerond. De onderzoekers concluderen dat binnen de gebruikelijke technische levensduur van kunstgrasvoetbalvelden (15 jaar), ingestrooid met SBR, geen sprake is van enig milieurisico. De uitloging van zink uit rubbergranulaat naar de bodem onder het zandpakket van een kunstgrasveld blijft onder de grenswaarden van het Besluit Bodemkwaliteit. Ter ondersteuning van de onderzoeksresultaten zijn aansluitend meer specifieke onderzoeken verricht. In 2008/2009 is onder meer een vervolgonderzoek uitgevoerd naar de adsorptie van zink aan kunstgrasonderlagen van zand en lava. Ook werd een veldonderzoek uitgevoerd naar het gehalte zink in drainagewater van kunstgrasvoetbalvelden. Deze onderzoeksresultaten bevestigen dat de uitloging van zink uit rubbergranulaat geen risico vormt voor bodem, grondwater en oppervlaktewater in de nabijheid van kunstgrasvelden die zijn ingestrooid met rubbergranulaat. Lees alles in het overzicht van uitgevoerde milieuonderzoeken. Uit alle onderzoeken die RecyBEM zelf heeft geïnitieerd sinds 2007, veelal in overleg met het RIVM en VROM/I&M, blijkt dat er nauwelijks zink uit het rubber komt. Het drainagewater uit de velden bevatte minder zink dan het regenwater dat er op viel. Het bevatte ook 500x minder zink dan de WHO-norm voor drinkwater. Bij een gemiddelde tandenpoetsbeurt verdwijnt er meer zink in de riolering dan na een fikse regenbui op een kunstgrasveld. Ook in onderzoek naar velden waarbij rubbersnippers in combinatie met lavasteen onder de velden zijn aangelegd, als dempingslaag, bleek er geen zink in het drainagewater meetbaar. In 2018 concludeerde het RIVM het gebruik van rubbergranulaat op kunstgrasvelden belastend kan zijn voor het milieu in de directe omgeving van het veld. Alle soorten infill in kunstgras kennen echter het probleem van verspreiding in de bermen langs de velden. Dit is niet alleen voorbehouden aan SBR-korrels. Hoewel de presentatie van het rapport van RIVM en STOWA laat zien dat er geen urgent milieuprobleem ontstaat door deze verspreiding, achten wij het van belang dat er wel nieuwe manieren moeten worden gevonden om de korrels op een eenvoudige wijze op te ruimen.

Besparing van grondstoffen en goede speeltechnische kwaliteit van het veld

Instrooimateriaal van gerecyclede voertuigbanden is dus ook op de lange termijn veilig voor mens en milieu. Er zijn geen belemmeringen voor de toepassing van rubbergranulaat in kunstgrasvelden. Wat in deze discussie veelal onderbelicht blijft, is de circulaire milieuwaarde van rubbergranulaat. Zoals dagblad Trouw gisteren schreef: “Kunstgras is niet alleen goedkoper [dan natuurlijk gras] maar ook voor het milieu de betere optie, omdat het een circulair product is. Het wordt gemaakt van gerecyclede autobanden en kan na gebruik weer voor een ander doel ten nut gemaakt worden. Terwijl de echte grasmatten in grote voetbalarena's alleen gedijen als er dagelijks vele kilowatturen aan schijnwerperlicht op staan te branden.” Met het hergebruik van banden besparen we jaarlijks tonnen aan CO2-uitstoot en hoeven er geen andere grondstoffen aangewend te worden. Door banden te recyclen en opnieuw te gebruiken als instrooimateriaal in kunstgrasvelden wordt het milieu gespaard en wordt verantwoord omgegaan met de schaarse grondstoffen. Tevens draagt SBR bij tot een uitstekende en blijvende speeltechnische kwaliteit. Met de nieuwe onderzoeksresultaten hebben de opdrachtgevers nog meer reden om te kiezen voor het duurzame en veilige rubbergranulaat van voertuigbanden als instrooimateriaal in hun kunstgrasvelden.

Zorgplicht Wet bodembescherming

Rubber infill van gerecyclede voertuigbanden valt vanwege de samenstelling van het rubber niet onder de formele criteria van het Besluit beheer bodemkwaliteit, maar onder de zogeheten zorgplicht conform de Wet bodembescherming. Vereniging VACO en RecyBEM hebben een document opgesteld om de zorgplicht in te vullen bij toepassing van rubbergranulaat van personen- en bedrijfswagenbanden als instrooimateriaal op kunstgrasvelden. Deze aanbevelingen gaan over de keuze van het materiaal, de opbouw van het kunstgrasveld en de maatregelen die tijdens de gebruiksfase genomen moeten worden. Als deze aanbevelingen correct in acht worden genomen, kan er in beginsel voldaan worden aan de eis van de zorgplichtbepaling van de Wbb dat alle preventieve maatregelen zijn genomen die redelijkerwijs kunnen worden gevergd. De aanbevelingen zijn mede gebaseerd op bovengenoemde onderzoeken. Bodemplus: Het is aan het bevoegd gezag om te beoordelen of sprake is van een juiste invulling van de zorgplicht. De aanbevelingen van Vereniging Band & Milieu/RecyBEM en Vereniging VACO worden momenteel gezien als “stand der techniek”. Met het hanteren van deze aanbevelingen wordt in beginsel voldaan aan het preventieve aspect van de zorgplicht. Het afwijken van de aanbevelingen moet deugdelijk gemotiveerd worden. 

Klik hier voor het Zorgplichtdocument.

Bekijk hier de animatie met uitleg over de uitloging van zink.

Meer informatie:

Vragen en Antwoorden

ETRMA: ETRMA views on the restriction on intentionally added microplastics, Brussels 25 March 2021 (pdf);

ECHA (European Chemicals Agency): https://echa.europa.eu/nl/hot-topics/granules-mulches-on-pitches-playgro...

GGD GHOR: https://www.ggdghor.nl/standpunten/rubbergranulaat-op-de-nederlandse-kun...

KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbalbond):  https://www.knvb.nl/assist/assist-bestuurders/accommodatie/kunstgras/dos...

RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu): https://www.rivm.nl/rubbergranulaat

VSG (Vereniging Sport en Gemeenten): https://sportengemeenten.nl

Rapporten

Aanvullende informatie over rubbergranulaat in kunstgrasvelden en verschillende onderzoeksresultaten treft u hieronder aan.