Kunstgras en rubbergranulaat, zink en milieu

In april 2021 verscheen E-magazine Nationale Sport Vakbeurs. Kees van Oostenrijk beschrijft hierin zijn visie waarin duidelijk wordt dat met goed beleid, tansparantie en een faire behandeling van materialen een circulaire economie tot stand kan komen. Zijn betoog: "De gezond-verstand-conclusie over rubbergranulaat als toplaagmateriaal voor kunstgrasvelden zegt dus "gewoon doorvoetballen". Het onderwerp lijkt het "slachtoffer" van de politieke draaikolk van milieubeleid, gebaseerd op fabels in plaats van feiten. De politiek dreigt het onderwerp de geladenheid te geven van de "valse" emotie van (misleidende) anekdotische incidenten (waarvan overheidsdiensten geen reden zien om die goed te analyseren op oorzaak en gevolg!). De overheid vergeet volledig de strategische ratio van de lage "cost of circular ownership", het belang van het jaarrond sporten op kunstgrasvelden en terugkerende herverwerking/hergebruik na een levensduur van 10 tot 15 jaar als infill-materiaal bij de dan actuele "state-of-the-art-technologie". Er wordt volledig voorbij gegaan aan de milieubijdrage aan de circulaire economie van gerecyclede materialen en producten uit gebruikte autobanden! Onverstandig en vernietiging van maatschappelijke waarden in milieu-opzicht." Lees het artikel hier

Kunstgras en rubbergranulaat, zink en milieu

We leven in het tijdperk van informatie en digitale (social) media, in het tijdperk van voetballen op kunstgras, en gelukkig ook nog in het tijdperk van milieubesef, circulaire economie, gewenste klimaatverandering, CO2- en energiebesparing. We willen eigenlijk geen nieuwe fossiele grondstoffen (alles gebaseerd op aardolie) meer winnen of gebruiken, want die raken op, dus zoeken we naar alternatieven.

Blijkbaar zit er in alle bovenstaande elementen een verband. En dan vergeten we waarschijnlijk nog het belangrijkste element: Hoe gaat de mens, met elkaar en de mensheid als geheel, hiermee om? Want wij beslissen met z'n allen, wat en hoe we het op aarde met elkaar doen!

Laten we de historie van het kunstgras eens doorlopen: In de jaren negentig van de vorige eeuw is dit ontstaan, omdat natuurgras niet meer voldeed. Te veel en te kostbaar onderhoud, te weinig speeluren in een seizoen, te veel schimmels in gras en grond door chemische bestrijdingsmiddelen, etc. Kunstgras ging al deze nadelen opheffen! En bovendien hadden we ook nog veel minder kunstgrasvelden nodig t.o.v. het aantal bestaande natuurvelden om de gewenste speelcapaciteit te kunnen realiseren. Voetbal was een groeiende sport en we moesten meer bewegen.

Er was één probleem: En dat was het probleem van zand in de toplaag. De bal stuiterde onvoldoende en rolde niet op een natuurlijke manier of helemaal niet en daarmee waren de speeleigenschappen verre van voldoende. Er bleek maar één oplossing om wel (hele) goede speeleigenschappen te krijgen, vergelijkbaar met die van een natuurgrasveld. Die oplossing kwam uit Amerika: rubbergranulaat van gerecyclede autobanden kon gebruikt worden in de toplaag van kunstgras.

Fantastisch idee!

Recycle gebruikte producten om andere materialen van te maken en hergebruik ze! We deden het al met oud papier, metalen, lompen, zand, grond en grind, etc. En in dit geval, waarom ook niet met autobanden? Ook nog uitermate geschikt voor deze toepassing, en het enige betaalbare korrelmateriaal, wat voetballen op kunstgras mogelijk maakt(e) in de jaren negentig en in de periode daarna.

Dat is 25 jaar zo gebleven. En ook anno 2021 nog steeds het geval! Kunstgras is onlosmakelijk met voetbal verbonden. Rubbergranulaat of rubberkorrels van gebruikte autobanden zijn bij uitstek nog steeds het meest gebruikte en enig gerecyclede materiaal voor de toplaag, naast alternatieven met of van virgin gronstoffen als TP(E), EPDM en kurk. Meer dan honderd studies, nationaal en internationaal, naar de gezondheids- en milieu-aspecten hebben aangetoond, dat er geen bijzondere redenen zijn, om dit bijzondere gerecyclede korrelmateriaal van autobanden niet te (blijven) gebruiken. Dit rubbergranulaat is het best onderzochte infillmateriaal.

Integendeel zelfs, want vanuit de bekende circulaire overwegingen is het zelfs uitdrukkelijk gewenst om rubbergranulaat van gerecyclede autobanden te gebruiken. Er zijn meerdere redenen:

1. Het bespaart CO2-emissie van minimaal 100.000 kg per aangelegd veld! En dat willen we toch met z'n allen?
2. We spreken geen nieuwe fossiele grondstoffen aan, maar recyclen bestaande producten. We besparen energie in de productie van alternatieven als TPE, EPDM en kurk. Willen we toch ook?
3. We kunnen dit materiaal rustig 10 tot 15 jaar als toplaag-materiaal gebruiken, en daarna weer recyclen en verversen voor hetzelfde gebruik, of een ander type herverwerking/hergebruik! Ook hierin is dit materiaal uniek.
4. En dan moeten we de unieke eigenschappen niet vergeten: Speeleigenschappen, cost of ownership, korrel- en toplaagstabiliteit, levensduur met hoge kwaliteit, geen vergruizing, etc.

Waar gaat dan nog de discussie rondom de rubberkorrels over?

Die gaat primair over de verspreiding van de korrels buiten het veld, en dan vooral in het milieu rondom het veld. Dat geldt overigens voor alle soorten korrels voor de toplaag, niet alleen voor rubberkorrels van autobanden. Dus de vraag van orde en netheid, die we elkaar over van alles moeten stellen. Dat is de enige of grootste oorzaak van de plastic soup. Ruim je rotzooi op. Thuis, tijdens en na het werk of vrije tijd, bijvoorbeeld bij veld-aanleg, onderhoud en partijtje voetbal!

Interessant is de misleidende wijze, waarop dat gebeurt.

Veronderstelde experts gebruiken daarbij graag de term microplastics voor alle rubberkorrels. Daarvoor is zelfs de definitie van microplastics bedacht voor een korrelgrootte tot 5 mm.! Terwijl microplastics vooral een begrip is, dat zou moeten worden gebruikt voor fijne microdeeltjes van plastic, zwevend in de lucht of uitlogend uit materialen in micro-groottes. Juist de kleinere deeltjes zijn namelijk potentieel risicovol voor mens en milieu. Nou, we kunnen die experts geruststellen met z'n allen, want in kunstgras gaat het enkel en alleen om korrels, die heel lokaal blijven liggen en waarvan de beheersbaarheid rondom het veld aantoonbaar onder controle kan worden gebracht als invulling wordt gegeven aan de zorgplicht.

Door deze non-discussie en foutieve, misleidende focus, is het idee ontstaan om dan maar over te stappen op non-infill velden, dus kunstgrasvelden van kunststof/plastic zonder toplaagkorrels. Dat is natuurlijk op zich een valide idee, en misschien wel een heel innovatief idee met veel potentie, maar ga dat eerst eens onderzoeken. Daarvoor zijn onze keuzes en (on-)mogelijkheden te complex geworden in het huidige decennium. Denk maar even aan stikstof, pfas, natura 2000, toeslagaffaires, kernenergie, Nederland van het gas af, etc.

Want wat is de vraag bij non-infill velden zonder toplaagkorrels?

Juist, het risco van microplastics, de ragfijne deeltjes van flexibele kunststofvezels die slijten bij intensieve wrijving in het gebruik, en de verspreiding daarvan in de lucht, zoals mogelijk het geval is bij het bespelen van die velden. Ga dat eerst eens goed onderzoeken, voordat je zwaarwegende beslissingen neemt!

En dan kom je wellicht tot de conclusie, dat de rubberkorrels de verspreiding van de meest gevaarlijke microplastics, namelijk de kleine, luchtgevoelige deeltjes, tegengaan! En de beste kunstgrasconstructie blijft, die van een kunstgrasmat met rubberkorrels, met inachtneming van de constructie-voorschriften van het branche-Zorgdocument van de BNSC.

Vervolgens gaan we voor het milieuvraagstuk van rubberkorrels van autobanden naar het onderwerp "Zink" dat ook nog wel eens wordt aangedragen in het in een slecht daglicht zetten van deze toepassing. Zinkoxide wordt bij de productie van banden gebruikt. Het is essentieel voor de vulkanisatie van rubber. Zink wordt gebruikt voor de stabiliteit van het materiaal, die allerlei eigenschappen geeft aan de mechanische sterkte van rubber, ook als rubberkorrel. Zink valt onder de "zgn. Zware metalen", die (nog) aanwezig zijn in autobanden. Let wel, "aanwezig" in rubber zonder grote blootstellingsrisico's, want beide zijn volledig ingebed in de moleculaire matrix van het rubbercompound. Ongeveer één procent van de rubberkorrel is zinkoxide. Het is niet gevaarlijk voor mensen. We smeren het ook in de vorm van zinkzalf op babybilletjes.

Terug naar moleculaire structuur

De grondstofreceptuur van de rubberkorrels (en van autobanden) voldoet bij normaal en juist gebruik ook aan de eisen voor gebruik volgens de geldende wet- en regelgeving onder REACH (gebruik van chemische stoffen in nieuwe en gerecyclede materialen/producten), en water- en bodembesluiten. Zink is een Element uit het Periodiek Systeem met toepassingen voor Chemische Stoffen, nummers 30 van ruim 100 geïdentificeerde Elementen, die allen in meer of mindere mate in de natuur voorkomen, en waarvan het juiste en neutrale gebruik in materialen en producten afhangt van de mate waarin en de wijze waarop. Zoals eigenlijk met alles in het natuurlijke leven het geval is en zal zijn, toch?

Zink wordt op veel plekken gebruikt, zoals in de rubberbereiding en als beschermlaag voor metalen, zoals bij vangrails, hekwerken, dakgoten, auto-onderdelen, batterijen, maar ook voor cosmetica en wit pigment, zit in drink- en leidingwater, en – heel belangrijk – is voor de menselijke gezondheid een onmisbare (voedings-)stof! Slikt u ook zink als voedingssupplement omdat dit bijdraagt aan een goed immuunsysteem?

Zink is dus een belangrijk en onmisbaar element voor ons en op aarde maar zoals voor alles geldt: Te weinig is niet goed, en te veel is ook niet goed! Maar onmisbaar in de juiste mate van gebruik. Er zijn veel studies gedaan naar mogelijke milieurisico's van zink in rubberkorrels van autobanden. Er zijn geen risico's vastgesteld bij normaal gebruik. Het is dan ook goed om de volgende sprekende voorbeelden met betrekking tot zinkgebruik weer eens te vermelden:

• In sommige onderzoeken over de impact van zink op het milieu van kunstgras is vastgesteld, dat het hemelwater (dus regen) meer zink bevatte dan het drainagewater uit de kunstgrasconstructie!! Kan toch nooit door rubberkorrels komen?!
• De duizenden kilometers vangrails langs de wegen en dakgoten van zink zullen ongetwijfeld zink-emissie geven in het milieu? Impact onbekend, nooit gemeten, of studies nooit vrijgegeven? Hoe verhoudt zich dat tot gebruik van rubberkorrels en alle informatie die wel beschikbaar is na studies?
• Ons drinkwater heeft een grenswaarde voor Zink van 3,0 mg/liter. Van het WHO mag dat 5,0 mg zijn. Bij goed aangelegde velden in het zinkgehalte in het drainagewater uit de kunstgrasconstructie tien keer lager dan is toegestaan voor oppervlaktewater dat geschikt is om drinkwater van te maken en zelfs 500 keer lager dan de norm van de WHO. En we weten allemaal, dat er jaarlijks, zeker in droge periodes, tientallen miljoenen liters drinkwater de tuinen, agrarische hectares, en ook natuurgrasvelden in gaan. Hoezo, milieurisico's?

De hoogste waardes, die in de zandlagen van de juiste kunstgras-constructies onder normale omstandigheden worden gevonden, komen tot 0,02 tot 0,04 mg/liter.

Tenslotte

De gezond-verstand-conclusie over rubbergranulaat als toplaagmateriaal voor kunstgrasvelden zegt dus "gewoon doorvoetballen". Het onderwerp lijkt het "slachtoffer" van de politieke draaikolk van milieubeleid, gebaseerd op fabels in plaats van feiten. De politiek dreigt het onderwerp de geladenheid te geven van de "valse" emotie van (misleidende) anekdotische incidenten (waarvan overheidsdiensten geen reden zien om die goed te analyseren op oorzaak en gevolg!). De overheid vergeet volledig de strategische ratio van de lage "cost of circular ownership", het belang van het jaarrond sporten op kunstgrasvelden en terugkerende herverwerking/hergebruik na een levensduur van 10 tot 15 jaar als infill-materiaal bij de dan actuele "state-of-the-art-technologie". Er wordt volledig voorbij gegaan aan de milieubijdrage aan de circulaire economie van gerecyclede materialen en producten uit gebruikte autobanden! Onverstandig en vernietiging van maatschappelijke waarden in milieu-opzicht. Moeten we maar weer autobanden gaan verbranden? En de CO2-emissies daarmede omhoog stuwen? Is dat de bedoeling? En de hamvraag: Waarom zijn we niet in staat onder leiding van overheidslichamen dit soort eenvoudige problemen van meerdere kanten te bezien en in breder verband te analyseren met benchmarking van verschillende alternatieven, in plaats van één element uit het geheel te nemen en kortzichtige conclusies en met een tunnelvisie verdragende, verkeerde besluiten te nemen? En daarop terug geroepen te worden?

De roep om een organische en holistische aanpak, zoals dat heet in de moderne maatschappelijke en wetenschappelijke discussie, wordt ook hier groter! De Conclusie? Gewoon doorvoetballen dus op kunstgras met de hoogste milieubijdrage: doorvoetballen op kunstgrasvelden met infill van rubberkorrels van gebruikte autobanden, want het is veilig en verantwoord. Het geeft de laagste kosten, de beste speeleigenschappen, het heeft de langste levensduur en het heeft de beste hergebruiksmogelijkheden na 10 tot 15 jaar einde levensduur! Veel voetbal-, rubber- en kunstgrasplezier!