De band volledig herbruikbaar van 2030 naar 2050?

BEM-circle september 2022

Kees van Oostenrijk: "De eerste stap is een hele grote"

Als maatschappij werken we aan een circulaire economie waarin producten en materialen steeds opnieuw gebruikt kunnen worden. Nog niet met en door iedereen, maar het doel is helder! Er zijn concrete acties nodig om de circulaire toekomst  sneller te realiseren. "We moeten van een lineaire economie naar een circulaire economie en van afvaleconomie naar afvalwaarde-economie met heel veel toegevoegde waarde uit de End-of-Life-keten; dus ook die van banden", zegt Kees van Oostenrijk, bestuurder van de Band&Milieu-organisatie. In dit visieartikel laat hij zien waar we in de bandenbranche staan en welke concrete acties nodig zijn op weg naar circulariteit.

We willen een groenere toekomst realiseren en tegelijkertijd de veiligheid, gezondheid en het comfort van de weg, van automobilisten én van hun passagiers maximaliseren. De bandenindustrie zet al jaren in op verduurzaming. De  duurzaamheid van banden in elke fase van ontwerp tot einde levensduur is in de loop van de tijd aanzienlijk verbeterd. Zo deed de industrie al ruim tien jaar geleden vrijwillig de toezegging om PAK-rijke oliën in banden uit te faseren. Er wordt volop onderzoek gedaan om banden langer mee te laten gaan en om fossiele grondstoffen in banden te vervangen door groenere alternatieven. Maar willen we naar een volledig circulaire economie, dan moeten we de praktijk in de huidige economie verder ombuigen. RecyBEM stelt hiervoor duidelijke mijlpalen op een tijdspad dat past bij de te nemen acties. In 2030 moeten de geformuleerde EU-doelstellingen voor iedereen zichtbaar zijn gerealiseerd. De netto-emissies van broeikasgassen moeten in 2030 ten minste 55 procent lager zijn dan in 1990. Die eerste stap is dus echt een hele grote. Het is een tussenstap die echt nodig is om de samenleving vertrouwen te geven in de toekomst van de weg naar  klimaatneutraliteit – of een CO2-neutrale en circulaire economie in 2050!

100% duurzaam product- en hoogwaardig materiaalhergebruik

Al uit onze eerste Ecotest in 2011 bleek dat de verwerkingsmethode 'mechanische recycling (granuleren met inzet van staal en rubber voor tweede gebruik)' een hoge circulaire milieuscore geeft. Door deze duurzame verwerking te stimuleren  zorgt RecyBEM voor een zo hoogwaardig mogelijke verwerking van gebruikte autobanden om de grondstoffen in de banden hoogwaardig te benutten. Dat is dus niet door verbranding, want daarmee gaan waardevolle grondstoffen verloren. RecyBEM realiseert al jaren een percentage 'duurzaam producten hoogwaardig materiaalhergebruik' van meer dan negentig procent van het aantal ingezamelde banden: door mechanische recycling van meer dan 65 tot 70 procent van de ingezamelde banden plus door nog eens zo'n vijfentwintig tot dertig procent te hergebruiken als band. Op weg naar 2030 wil RecyBEM het percentage 'duurzaam product- en hoogwaardig materiaalhergebruik' nog verder omhoog brengen om aan de maatschappelijke, circulaire doelstellingen in de komende jaren bij te dragen. Ons doel is om in 2030 zo goed als 100 procent van de ingezamelde banden te bestemmen voor duurzaam product- en hoogwaardig materiaalhergebruik. In 2030 willen we zo goed als geen banden meer thermisch verwerken (verbranden in cementovens), zoals nu ook reeds het geval is. Wat wel? In 2030 verwachten we dat 25 procent van de ingezamelde banden door producthergebruik als occasionband, via refurbishing of re-use opnieuw gebruikt kan worden. Verschillende producenten doen onderzoek om te zorgen dat de levensduur van banden verder verlengd wordt. De overige 75 procent moet via recycling geschikt zijn voor circulair hergebruik van de materialen.

Gerecyclede materialen uit banden in plaats van virgin rubber

In 2017 heeft de Europese Unie natuurrubber benoemd tot een cruciale grondstof. Hiermee is het economische belang ervan en de noodzaak van diversificatie van het aanbod bevestigd. De EU is volledig afhankelijk van import. RecyBEM  stimuleert product- en materiaalhergebruik waarbij het materiaal zo hoogwaardig mogelijk toegepast wordt tot behoud van de grondstoffen voor Europa. Dankzij recycling blijven de grondstoffen beschikbaar en kunnen ze de kritieke grondstof rubber zo veel mogelijk vervangen. Op dit moment kan 3 tot 5 procent van het materiaal opnieuw gebruikt worden in banden. Door het verbeteren van devulcanisatietechnieken en chemische recycling door middel van pyrolyse moet dat in 2030 tien procent zijn. Nog eens 10 procent moet dankzij deze ontwikkelingen van devulcanisatietechnieken en chemische recycling bruikbaar zijn voor andere producten dan banden. De overige 55 procent van de materialen uit banden moet dankzij hoogwaardige mechanische recycling geschikt zijn voor hergebruik in bestaande en nieuwe rubbertoepassingen zoals tegels, asfalt, componenten en granulaat. 

Innovaties stimuleren 

De Europese bandenindustrie is klaar om bij te dragen aan de decarbonisatiedoelstellingen en het gebruik van gerecycled Carbon Black (rCB). De bandenindustrie zet zich al jaren in om haar CO2-voetafdruk gedurende de hele levenscyclus van banden te verkleinen en te investeren in  innovatieve en duurzame mobiliteitstechnologieën. Er lopen, zo memoreert Van Oostenrijk, verschillende initiatieven om de technieken verder te ontwikkelen. Er is veel drive, ambitie en inzet. De wil is er, maar er zijn nog veel problemen bij inzet van rCB in banden: technisch, procesmatig, kwaliteit, standaarden, consistency, purity, vervuiling. Van Oostenrijk: "Opschaling is echt een puntje. Er is minimaal drie tot vijf jaar nodig om doorbraken te zien in nieuwe, grote plants. Want we zijn op zoek naar effectieve verwerkingstechnologieën op industriële schaal. Het gaat om grote volumes. We zijn samen op zoek naar doorbraken in opschaling."

Negen doorbraakpunten op weg naar de circulaire toekomst

"We moeten de weg naar de circulaire toekomst niet een ver van ons bed show maken. We moeten onze doelen praktisch invullen om ze haalbaar te laten zijn." Kees van Oostenrijk heeft zijn ideeën hiervoor vormgegeven in negen doorbraakpunten voor een duurzame weg naar een circulaire economie.

De pijlers van ons RecyBEM-systeem staan nog steeds als een huis. Dankzij goede samenwerking binnen de gehele bandenketen hebben we in Nederland een efficiënte en gestructureerde inzameling en verwerking van gebruikte autobanden. Dat doen we op basis van vrije marktwerking, maar met duidelijke kaders en afspraken om bijvoorbeeld level playing field te waarborgen. Ook garanderen we een fair price. De laatste jaren is daar een pijler aan toegevoegd: de weg naar een circulaire economie. Deze weg vullen we in langs de doelen zoals die door de VN geformuleerd zijn: de Sustainable Development Goals. Onze uitvoering en plannen leggen we langs deze weg, maar de vraag is of de duurzame burger en ondernemer-producent voldoende kan met het doel om tot een circulaire economie te komen. We willen duurzaamheid vergemakkelijken, maar hoe organiseer je dit soort grootschalige structuren voor jarenlange monitoring?

1. Vertrouwen in elkaar en in bedrijven.We hebben vertrouwen nodig. Ik roep iedereen op om veel meer vertrouwen en aandacht te hebben voor de duurzame prestaties en oriëntatie van individuele ondernemingen. Zeker in rubber en kunststoffen, waarin nagenoeg iedere producerende onderneming zeer actief op zoek is naar vergroening, recycling en verduurzaming in de breedste zin van het woord.
2. Omdenken als toverwoord. 'Rethink' verspreidt zich sneller dan vermoed: Reuse, Recycle, Reduce, Redesign, Renew. Echt, gaat sneller dan we denken en voelen! Achter de schermen gebeurt heel veel. Het vliegwiel draait!
3. Samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven. Raadpleeg als overheid veel meer en intensiever het bedrijfsleven en bedrijfsorganisaties voor de uitvoerbaarheid van wet- en regelgeving op gebied van milieu en duurzaamheid. Zet een gezamenlijke stip op de horizon en probeer obstakels samen te omzeilen of te elimineren.
4. Fabels kordaat verwijzen naar het land der fabelen. Corrigeer duurzaamheidsonzin en 'Fake News' van activisten in overleg met bedrijfsleven supersnel. Geen 'struisvogelpolitiek'. Wees kritisch als beginpunt voor een gesprek, maar zaai geen verwarring!
5. Handhaaf, zodat wat goed is loont. Het speelveld moet gelijk zijn. Ga echt handhaven; maak samen met bedrijfsleven concrete doelstellingen voor de lange termijn.
6. Introduceer en certificeer een aantal pragmatische monitoringinstrumenten om besparing in CO2, energie, (fossiele) grondstoffen, kosten, ecotoxicologische impact te meten van recycling- en hergebruikstromen. LCA's kunnen de basisinfo geven, maar zijn voor de wetenschap en geen KPI-monitor voor het duurzame ondernemerschap!
7. Producentenverantwoordelijkheid voor End-of-Life-producten in collectieve producentensystemen hebben hun nut bewezen, zeker in combinatie met de AVV-regeling (Algemeen Verbindend Verklaring). Verleg de focus van inzameldoelstellingen naar circulaire prestaties in recycling/hergebruik: besparing in CO2, energie, (fossiele) grondstoffen, etc.
8. De instrumenten 'statiegeld' en 'afvalbeheersbijdrage' Zo snel mogelijk breed uitrollen van glas naar alle kunststof flessen, blikjes, etc. Een belangrijke maatschappelijke taak voor de levensmiddelensector en een zegen voor gedragsbeïnvloeding van de mensheid.
9. Zorg dat de zwijgende meerderheid het begrijpt en uitvoert, en dat de activistische minderheid en media een constructieve aanjaagfunctie hebben. Duurzaamheid doen we samen!

Deze 9 doorbraken gelden voor onze energietransitie,die van klimaat, en onze evolutie van de recycling-economie, waarin we jaarlijks teruggeven aan onze aardbol, wat we in dat jaar hebben genomen of gebruikt. Kortom: we moeten van breekpunten naar doorbraken, van revolutie naar evolutie, van frustratie naar bewustwording, van ik naar wij/ons, van onzinnige complexiteit naar transparantie, van zorg naar aandacht, van onzin naar zin, van bijzaken naar hoofdzaken. Keulen en Aken zijn niet op één dag gebouwd en de wereld wordt ook niet op één dag verbouwd, duurt een paar dagen en generaties langer. Maar het is wel aan het gebeuren! We make it echt happen!